Δελτίο Τύπου - 03/11/2016 - Ομιλία του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα στο EU-Arab World Summit: “Partners for Growth and Development” Προοπτικές της ελληνικής οικονομίας μετά από έξι χρόνια προσαρμογής
Χαίρομαι ιδιαίτερα που βρίσκομαι μαζί σας σήμερα. Θα διατυπώσω κάποιες σκέψεις μου σχετικά με τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας μετά από έξι χρόνια οικονομικής προσαρμογής.
Θα επικεντρωθώ σε τέσσερα θέματα: Πρώτον, τι έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα στα δύσκολα χρόνια της οικονομικής προσαρμογής. Δεύτερον, τις αστοχίες και τις καθυστερήσεις στη διαδικασία προσαρμογής. Τρίτον, τις πρόσφατες εξελίξεις και τις μελλοντικές προκλήσεις και προοπτικές. Και τέταρτον, θα υπογραμμίσω τους βασικούς λόγους για τους οποίους τα ελληνικά περιουσιακά στοιχεία αποτελούν πρώτης τάξεως επενδυτική ευκαιρία.
Θα επικεντρωθώ σε τέσσερα θέματα: Πρώτον, τι έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα στα δύσκολα χρόνια της οικονομικής προσαρμογής. Δεύτερον, τις αστοχίες και τις καθυστερήσεις στη διαδικασία προσαρμογής. Τρίτον, τις πρόσφατες εξελίξεις και τις μελλοντικές προκλήσεις και προοπτικές. Και τέταρτον, θα υπογραμμίσω τους βασικούς λόγους για τους οποίους τα ελληνικά περιουσιακά στοιχεία αποτελούν πρώτης τάξεως επενδυτική ευκαιρία.
1. Η οικονομική προσαρμογή τα τελευταία έξι χρόνια
Από την αρχή της κρίσης δημόσιου χρέους, τα τελευταία έξι χρόνια, η Ελλάδα έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο όσον αφορά την προσαρμογή των δημοσιονομικών και εξωτερικών ανισορροπιών της και έχει εφαρμόσει ένα τολμηρό πρόγραμμα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
• Πρώτον, επιτεύχθηκε πρωτοφανής δημοσιονομική προσαρμογή. Η προσπάθεια δημοσιονομικής προσαρμογής συνέβαλε στη βελτίωση του πρωτογενούς αποτελέσματος της γενικής κυβέρνησης κατά περισσότερο από 11 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ την περίοδο 2009-2015, παρά την επιδείνωση της ύφεσης. Μάλιστα, τα έτη 2013-2015 η Ελλάδα κατόρθωσε να διατηρήσει μικρά πρωτογενή πλεονάσματα (όπως ορίζονται στο πρόγραμμα) της γενικής κυβέρνησης για πρώτη φορά από το 2001. Με διόρθωση ως προς την επίδραση της ύφεσης, η βελτίωση του “διαρθρωτικού” πρωτογενούς δημοσιονομικού αποτελέσματος την περίοδο 2009-2015 ανήλθε σε 17 ποσοστιαίες μονάδες του δυνητικού ΑΕΠ, διπλάσια από την προσαρμογή που πέτυχαν άλλα κράτη-μέλη, τα οποία εφάρμοσαν προγράμματα της ΕΕ-ΔΝΤ.
• Δεύτερον, αποκαταστάθηκε η ανταγωνιστικότητα. Η σωρευτική απώλεια ανταγωνιστικότητας σε όρους κόστους εργασίας έναντι των εμπορικών εταίρων μας που είχε καταγραφεί μεταξύ 2000 και 2009 έχει ανακτηθεί πλήρως. Αυτή η εξέλιξη αντανακλά αφενός την επίδραση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας, που επιτρέπουν μεγαλύτερη ευελιξία στη διαδικασία των μισθολογικών διαπραγματεύσεων, και αφετέρου τη συμπίεση του κόστους εργασίας στο πλαίσιο της έντονης αύξησης της ανεργίας.
•Τρίτον, πραγματοποιήθηκε σημαντική προσαρμογή στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών. Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών κατέγραψε μικρό πλεόνασμα (0,1% του ΑΕΠ) το 2015. Έτσι, η συνολική βελτίωση σε σχέση με το 2008 ήταν περίπου 15 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. Η προσαρμογή αυτή οφείλεται κυρίως στη μείωση των εισαγωγών αγαθών, ιδίως το 2009, όταν το παγκόσμιο εμπόριο κατέρρευσε λόγω της παγκόσμιας ύφεσης. Από το 2010 όμως, συνέβαλαν σημαντικά και οι εξαγωγές, εξαιρουμένης της ναυτιλίας.
Οι εξαγωγές αγαθών σε πραγματικούς όρους έχουν ανακάμψει με ρυθμούς παρόμοιους με εκείνους που παρατηρούνται για συγκρίσιμες χώρες της ζώνης του ευρώ, ενώ έχουν αυξηθεί σημαντικά και τα μερίδια εξαγωγών αγαθών που κατευθύνονται σε χώρες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Αντίθετα, οι εξαγωγές υπηρεσιών σε πραγματικούς όρους δεν παρουσίασαν υψηλές επιδόσεις λόγω της δυσπραγίας του τομέα της ναυτιλίας. Αυτό οφειλόταν στην εγχώρια οικονομική αβεβαιότητα και την επιβολή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων, καθώς και σε παγκόσμιους παράγοντες, όπως η επιβράδυνση των ρυθμών ανόδου του παγκόσμιου εμπορίου, η μείωση των τιμών των βασικών εμπορευμάτων και το πλεόνασμα μεταφορικής ικανότητας του παγκόσμιου στόλου.
Αναλυτικότερα, οι εξαγωγές ως ποσοστό του ΑΕΠ αυξήθηκαν από περίπου 19% το 2009 σε σχεδόν 30% το 2015. Αυτή η αύξηση προήλθε κατά τα 2/3 περίπου από τις εξαγωγές αγαθών και κατά το 1/3 από τις εξαγωγές υπηρεσιών και ειδικότερα τις τουριστικές εισπράξεις. Αξίζει να τονιστεί ότι οι εξαγωγές αγαθών διαμορφώθηκαν το 2015 γύρω στο 14% του ΑΕΠ, έναντι 7,5% του ΑΕΠ το 2009.
• Τέταρτον, το πρόγραμμα μέτρων πολιτικής περιλάμβανε τολμηρές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Μια σειρά διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων έχει ήδη εφαρμοστεί στις αγορές εργασίας και προϊόντων, καθώς και στη δημόσια διοίκηση. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις αναμένεται να ενισχύουν το αναπτυξιακό δυναμικό της ελληνικής οικονομίας μακροπρόθεσμα μέσω της ταχύτερης ανόδου της παραγωγικότητας και της απασχόλησης. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, οι μεταρρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν την περίοδο 2010-2014 αναμένεται να αυξήσουν το πραγματικό ΑΕΠ κατά 5,6% περίπου σε ορίζοντα μίας δεκαετίας. Αν συνυπολογιστούν οι μεταρρυθμίσεις που εφαρμόζονται ήδη ή πρόκειται να εφαρμοστούν σύμφωνα με το πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (European Stability Mechanism -ESM), η συνολική αυξητική επίδραση στο πραγματικό ΑΕΠ θα φθάσει περίπου το 13,4% κατά την εν λόγω δεκαετία. Ωστόσο, αυτή η εκτίμηση είναι ένα ελάχιστο επίπεδο με την έννοια ότι δεν μπορούν εύκολα να ποσοτικοποιηθούν άλλες μεταρρυθμίσεις, π.χ. η βελτίωση του δικαστικού συστήματος, η αναμόρφωση του πτωχευτικού δικαίου, ο εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης και η αποτελεσματική αντιμετώπιση του ζητήματος των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPEs). Από αναλύσεις των υπηρεσιών της Τράπεζας της Ελλάδος προκύπτουν ανάλογες εκτιμήσεις και η κυριότερη επίδραση προέρχεται από την ταχύτερη άνοδο της συνολικής παραγωγικότητας των συντελεστών παραγωγής.
• Πέμπτον, επιτεύχθηκε εντυπωσιακή εξισορρόπηση της οικονομίας. Η αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας στην κατεύθυνση ενός νέου, εξωστρεφούς αναπτυξιακού προτύπου, που θα βασίζεται στους τομείς των εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών και στην αύξηση του μεριδίου των εξαγωγών στο ΑΕΠ, συντελείται ήδη. Αναλυτικότερα, οι σχετικές τιμές των εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών αυξήθηκαν κατά 10% περίπου την περίοδο 2010-2015, με αποτέλεσμα η παραγωγή αυτών των αγαθών και υπηρεσιών να γίνει πιο επικερδής. Ως εκ τούτου, το μερίδιο των εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών στην ιδιωτική οικονομία έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Παραδείγματος χάριν, το σχετικό μέγεθος των τομέων των εμπορεύσιμων, μετρούμενο ως το μερίδιό τους στην ακαθάριστη προστιθέμενη αξία του συνόλου της οικονομίας, αυξήθηκε κατά 12% περίπου την περίοδο 2010-2015 σε όρους όγκου και κατά 24% περίπου σε ονομαστικούς όρους, ενώ σε όρους απασχόλησης αυξήθηκε κατά 8% περίπου. Αυτή η εξέλιξη αποδίδεται τόσο στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που έχουν ήδη εφαρμοστεί όσο και στο γεγονός ότι οι τομείς των εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών που έχουν εξαγωγικό προσανατολισμό αντιμετώπισαν μια ηπιότερη ύφεση και κατά συνέπεια κατόρθωσαν να αυξήσουν σταδιακά τα μερίδιά τους σε όρους όγκου και απασχόλησης.
Ένα επιπλέον στοιχείο που αξίζει να τονιστεί είναι ότι λόγω της υποχώρησης της εγχώριας ζήτησης και της συρρίκνωσης της κατασκευαστικής δραστηριότητας στην Ελλάδα, πολλές δυναμικές επιχειρήσεις του κατασκευαστικού κλάδου επεκτάθηκαν στο εξωτερικό (Μέση Ανατολή, Βαλκάνια), μετατρέποντας μια δραστηριότητα που παλαιότερα εθεωρείτο μη εμπορεύσιμη σε διεθνώς εμπορεύσιμη.
Την προσεχή περίοδο, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και η βελτίωση της χρηματοδότησης και της ρευστότητας της οικονομίας αναμένεται να επιταχύνουν την αναδιάρθρωση της οικονομίας υπέρ των εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών.
• Έκτον, οι τράπεζες ανακεφαλαιοποιήθηκαν και επιτεύχθηκε σημαντική αναδιάταξη του τραπεζικού τομέα. Τα τελευταία χρόνια, το τοπίο του τραπεζικού συστήματος έχει αλλάξει δραστικά, καθώς ο αριθμός των τραπεζών μειώθηκε μέσω συγχωνεύσεων, εξαγορών και διαδικασιών εξυγίανσης. Σήμερα το εγχώριο τραπεζικό σύστημα αποτελείται από τέσσερις συστημικές τράπεζες και ορισμένες άλλες μικρότερες. Το τραπεζικό σύστημα, μετά από διαδοχικούς γύρους ανακεφαλαιοποιήσεων, με σημαντική συμμετοχή επενδυτών από τον ιδιωτικό τομέα, και την εφαρμογή σχεδίων αναδιάρθρωσης, είναι σε θέση να αντεπεξέλθει στη μεγάλη πρόκληση την οποία δημιουργεί το υψηλό απόθεμα μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων. Η αποτελεσματική διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων είναι το κλειδί για την ανάκαμψη της προσφοράς πιστώσεων και για την αναδιάρθρωση επιχειρήσεων και κλάδων της πραγματικής οικονομίας.
πηγή http://www.bankofgreece.gr/
