Με βάση στοιχεία Σεπτεμβρίου 2015, το ποσοστό των δανείων σε καθυστέρηση στην Ελλάδα (35,7%) είναι το δεύτερο υψηλότερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση (μετά από εκείνο της Κύπρου, 38,7%) και περίπου εξαπλάσιο του ευρωπαϊκού μέσου όρου. ...ΤτΕ

29/02/2016 -                                  Δελτίο Τύπου Ομιλία του Υποδιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Θεόδωρου Μητράκου στην Ειδική Ημερίδα "Κόκκινα Δάνεια Επιχειρήσεων και Ελληνικός Τουρισμός", Ευρωπαϊκό Κέντρο Αριστείας JEAN MONNET, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Ομιλητής: Θεόδωρος Μητράκος

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ JEAN MONNET ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Ειδική Ημερίδα : «Κόκκινα Δάνεια» Επιχειρήσεων και Ελληνικός Τουρισμός Διαχείριση μη εξυπηρετούμενων δανείων: πρόκληση για την επιστροφή στην ανάπτυξη                    Διάγραμμα 1: Δάνεια σε καθυστέρηση ανά κατηγορία χαρτοφυλακίου  Εισαγωγικές παρατηρήσεις Το ζήτημα της ποιότητας του δανειακού χαρτοφυλακίου των τραπεζών αποτελεί τη σημαντικότερη πρόκληση που καλείται να αντιμετωπίσει το εγχώριο τραπεζικό σύστημα. Από τα τέλη του 2007, όπου ο λόγος των δανείων σε καθυστέρηση (δηλαδή των δανείων που εμφανίζουν τουλάχιστον 90 ημέρες καθυστέρηση) προς το σύνολο δανείων κατέγραψε την ιστορικά χαμηλότερη τιμή (4,5%), άρχισε να παρατηρείται χειροτέρευση του λόγου, με επιταχυνόμενο ρυθμό κατά τη διάρκεια της εγχώριας δημοσιονομικής κρίσης (βλ. Διάγραμμα 1). Με βάση στοιχεία Σεπτεμβρίου 2015, το ποσοστό των δανείων σε καθυστέρηση στην Ελλάδα (35,7%) είναι το δεύτερο υψηλότερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση (μετά από εκείνο της Κύπρου, 38,7%) και περίπου εξαπλάσιο του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο ανησυχητικά αν δούμε το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων ως προς το σύνολο των ανοιγμάτων, δηλαδή όταν συμπεριλάβουμε στην περίμετρο των προβληματικών δανείων και ανοίγματα που είναι μεν ενήμερα ή εμφανίζουν καθυστέρηση μικρότερη των 90 ημερών, αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι ο οφειλέτης ενδέχεται να μην εκπληρώσει πλήρως τις δανειακές υποχρεώσεις του χωρίς τη ρευστοποίηση των σχετιζόμενων εξασφαλίσεων (ανοίγματα αβέβαιης είσπραξης – unlikely to pay). (1) Σημειώνεται ότι η έννοια των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων προσδιορίζεται από τα τεχνικά πρότυπα της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (European Banking Authority - EBA) με ομοιόμορφο τρόπο για όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πληροφόρηση σχετικά με τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα είναι διαθέσιμη από τα τέλη του 2014 και μετά. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία είναι αυτά του Σεπτεμβρίου 2015, σύμφωνα με τα οποία το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων στην Ελλάδα ανέρχεται σε 43,6%. Μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα και τουριστικός κλάδος Ελαφρώς χειρότερη του μέσου όρου είναι η ποιότητα του χαρτοφυλακίου δανείων που συνδέονται με τουριστική δραστηριότητα και ειδικότερα του κλάδου των καταλυμάτων, στον οποίο περιλαμβάνονται τα ξενοδοχεία και τα ενοικιαζόμενα δωμάτια. Ο κλάδος των καταλυμάτων έχει απορροφήσει περίπου το 6% της συνολικής τραπεζικής χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις, ποσοστό που τον τοποθετεί στο μέσο περίπου της κατάταξης των δέκα κλάδων με τα μεγαλύτερα μερίδια στην τραπεζική χρηματοδότηση. Σύμφωνα με στοιχεία Σεπτεμβρίου 2015, από δάνεια ύψους 7,6 δισεκ. ευρώ που έχουν χορηγηθεί προς επιχειρήσεις του κλάδου, τα μισά περίπου (49,8%) καταγράφονται ως μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (βλ. Διάγραμμα 2). Από αυτά, το 40% αφορά δάνεια που εξυπηρετούνται μεν κανονικά μέχρι στιγμής, ωστόσο εκτιμάται από τις τράπεζες ότι έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν πρόβλημα άμεσα. Τράπεζες και επιχειρήσεις έχουν ήδη συνομολογήσει ρυθμίσεις για δάνεια ύψους περίπου 2 δισεκ. ευρώ, για τα οποία μικρό σχετικά ποσοστό εμφανίζει εκ νέου πρόβλημα, ενώ οι τράπεζες έχουν εγγράψει προβλέψεις ύψους 1,2 δισεκ. ευρώ. Ένα άλλο χαρακτηριστικό των δανείων προς τα καταλύματα είναι ότι στο μεγαλύτερο μέρος τους αφορούν δάνεια ύψους άνω του 1 εκατ. ευρώ, με τις επιχειρήσεις που ανήκουν στην κατηγορία αυτή να ανέρχονται σε περίπου 1.400. Οι επιχειρήσεις αυτές εμφανίζουν καλύτερη συμπεριφορά ως προς την εξυπηρέτηση των δανειακών τους υποχρεώσεων συγκριτικά με εκείνες που έχουν έκθεση σε δανεισμό μικρότερου ύψους. Με άλλα λόγια, οι μικρές ξενοδοχειακές μονάδες και τα ενοικιαζόμενα δωμάτια φαίνεται να είναι πιο ευάλωτες και να εμφανίζουν συχνότερα καθυστέρηση. Επιπρόσθετα, η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων του κλάδου διατηρεί μόνο μία κύρια τραπεζική σχέση. Δηλαδή λίγες είναι οι περιπτώσεις επιχειρήσεων που έχουν μεγάλα ανοίγματα σε δύο ή περισσότερες τράπεζες, γεγονός που διευκολύνει τη συμφωνία μεταξύ τράπεζας και επιχείρησης σε μία βιώσιμη ρύθμιση. Διάγραμμα 2: Δάνεια προς καταλύματα Λαμβάνοντας υπόψη τις ανωτέρω παρατηρήσεις, καθώς και το γεγονός ότι στο δεύτερο και τρίτο τρίμηνο του 2015 ο ρυθμός δημιουργίας νέων μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων εμφάνισε σημαντική επιβράδυνση, λόγω των θετικών εξελίξεων στην τουριστική δραστηριότητα, το πρόβλημα στον κλάδο μπορεί να μετριαστεί σημαντικά με τη λήψη κατάλληλων μέτρων. Ενέργειες της Τράπεζας της Ελλάδος και της Πολιτείας στην κατεύθυνση της αποτελεσματικότερης διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων Η διαμόρφωση του ποσοστού μη εξυπηρετούμενων δανείων σε ένα τόσο υψηλό επίπεδο αποτελεί τροχοπέδη τόσο στη λειτουργία του εγχώριου τραπεζικού συστήματος όσο και στην επιχειρηματική δραστηριότητα γενικότερα. Περιορίζει τη ρευστότητα των τραπεζών (μέσω των μειωμένων αποπληρωμών) στερώντας πόρους για τη χρηματοδότηση νέων επενδυτικών σχεδίων και αυξάνει το κόστος χρηματοδότησης λόγω του αυξημένου πιστωτικού κινδύνου. Όσο παραμένει υψηλό το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων δυσχεραίνεται η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης καταθετών και επενδυτών στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Εξάλλου, η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι η άμεση αναγνώριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και η αποφασιστική λήψη μέτρων για την αντιμετώπισή τους αποφέρει σημαντικά οφέλη μεσοπρόθεσμα, καθώς συμβάλλει στην εύρυθμη λειτουργία και θωράκιση του χρηματοπιστωτικού συστήματος και στην ανάκαμψη της πραγματικής οικονομίας. Στο πλαίσιο αυτό, η Τράπεζα της Ελλάδος έχει προβεί σε σειρά ενεργειών στην κατεύθυνση της αντιμετώπισης του προβλήματος. Ειδικότερα, με την Πράξη Εκτελεστικής Επιτροπής 42/2014, υποχρέωσε τις τράπεζες: • να καθιερώσουν οργανωτικά ανεξάρτητη μονάδα διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, • να θεσπίσουν διακριτή και καταγεγραμμένη στρατηγική διαχείρισης αυτών των ανοιγμάτων, • να κατηγοριοποιήσουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στο χαρτοφυλάκιό τους με βάση σαφή κριτήρια και χαρακτηριστικά, • να αναπτύξουν τύπους ρύθμισης για κάθε κατηγορία μη εξυπηρετούμενων δανείων και να προβούν στην καλύτερη αξιολόγηση της οικονομικής κατάστασης των δανειοληπτών, • να μεριμνήσουν ώστε η υλοποίηση της διαχείρισης να υποστηρίζεται από τα κατάλληλα μηχανογραφικά συστήματα, διαδικασίες και συστήματα διοικητικής πληροφόρησης, • να υποβάλλουν προς την Τράπεζα της Ελλάδος αυξημένη πληροφόρηση όσον αφορά τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (συνολικά, αλλά και ανά κατηγορία και κλάδο), συμπεριλαμβανομένων των ενεργειών στις οποίες έχουν προβεί για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, όπως για παράδειγμα τον τύπο ρυθμίσεων και διευθετήσεων ή τη διαχείριση καταγγελμένων απαιτήσεων. Αξίζει να τονιστεί ότι το πλαίσιο παρακολούθησης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων που έχει θεσπίσει η Τράπεζα της Ελλάδος είναι το πλέον αναλυτικό στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ με βάση τις κατευθύνσεις του οι τράπεζες έχουν ήδη προχωρήσει στην αναβάθμιση των μηχανογραφικών συστημάτων και διαδικασιών τους. Η πληροφόρηση που λαμβάνουμε πλέον, τράπεζες και εποπτική αρχή, αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για τη χάραξη και εφαρμογή πολιτικής διαχείρισης των προβληματικών δανείων. Επιπρόσθετα, έχει ήδη ενεργοποιηθεί ο Κώδικας Δεοντολογίας για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. (2) Με τον Κώδικα έχουν θεσπιστεί οι γενικές αρχές συμπεριφοράς και υιοθετούνται βέλτιστες πρακτικές, οι οποίες έχουν στόχο την ενίσχυση του κλίματος εμπιστοσύνης, την αμοιβαία δέσμευση και επικοινωνία μεταξύ του δανειολήπτη και του ιδρύματος που έχει χορηγήσει την πίστωση. Στόχος είναι κάθε πλευρά να είναι σε θέση να σταθμίσει τα οφέλη ή τις συνέπειες εναλλακτικών λύσεων, προκειμένου να διασφαλιστεί η επιλογή της καταλληλότερης, κατά περίπτωση, λύσης. Η ανταπόκριση των δανειοληπτών σε προτάσεις ρύθμισης των οφειλών τους κρίνεται μέχρι στιγμής ικανοποιητική. Έως τα τέλη Μαρτίου του 2016, η Τράπεζα της Ελλάδος θα αναθεωρήσει τον Κώδικα Δεοντολογίας με κατευθυντήριες γραμμές αναδιάρθρωσης χρεών για ομάδες δανειοληπτών (π.χ. μικρομεσαίες επιχειρήσεις) και την εισαγωγή, σε συντονισμό με το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, τυποποιημένων εγγράφων αξιολόγησης των δανειοληπτών και πρότυπων συμβάσεων αναδιάρθρωσης. Η πορεία εφαρμογής του Κώδικα θα παρακολουθείται ανά τρίμηνο. Θετική συνεισφορά στην κατεύθυνση αντιμετώπισης του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων εκτιμάται ότι θα έχει και η υποχρέωση των τραπεζών να επιτυγχάνουν επιχειρησιακούς στόχους αποτελεσμάτων (π.χ. ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων ανά τρίμηνο) και ενεργειών (π.χ. ποσοστό μακροπρόθεσμων ρυθμίσεων). Τους στόχους αυτούς θα θέσει η Τράπεζα της Ελλάδος μετά από διαβούλευση με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, λαμβάνοντας υπόψη τις προτάσεις των εμπορικών και συνεταιριστικών τραπεζών. Οι τράπεζες θα υποβάλλουν στην ΤτΕ αναφορά ανά τρίμηνο από τον Ιούνιο του 2016, αντιπαραβάλλοντας τις επιδόσεις τους έναντι των στόχων. Επίσης, μέχρι τα τέλη Μαρτίου 2016 οι τράπεζες θα κληθούν να υποβάλουν εκ νέου το στρατηγικό τους σχέδιο για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, που θα περιλαμβάνει συγκεκριμένες ενέργειες και χρονοδιαγράμματα. Παράλληλα, η Πολιτεία έχει προβεί σε σειρά ενεργειών για την αντιμετώπιση εμποδίων στο θεσμικό πλαίσιο διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Αναλυτικότερα, η Πολιτεία προχώρησε στη διαμόρφωση μιας εθνικής στρατηγικής για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής, μεταξύ άλλων, τροποποιήθηκε ο Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας με τον Ν. 4335/2015 όπου προβλέπονται: • επιτάχυνση διαδικασιών στα Ειρηνοδικεία και Πρωτοδικεία • επιτάχυνση διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης • νέος τρόπος κατάταξης των δανειστών έτσι ώστε όσοι έχουν εμπράγματη εξασφάλιση να έχουν ποσοστό 65% στη διανομή. Παράλληλα, έγινε τροποποίηση του πτωχευτικού κώδικα (Ν. 4336/2015), με στόχο την απλοποίηση της διαδικασίας εξυγίανσης και ειδικής εκκαθάρισης επιχειρήσεων, καθώς και τροποποίηση (με τους Ν. 4336/2015 & Ν. 4346/2015) του Ν. 3869/2010 για τη ρύθμιση οφειλών υπερχρεωμένων νοικοκυριών (γνωστός ως Νόμος «Κατσέλη»). Οι νέες διατάξεις προβλέπουν: • διαδικασία προσκόμισης όλων των δικαιολογητικών για την υπαγωγή στις ευνοϊκές διατάξεις του νόμου, • κριτήρια για την προστασία της πρώτης κατοικίας (εισόδημα, αξία πρώτης κατοικίας, χαρακτηρισμός δανειολήπτη ως συνεργάσιμου), • επιδότηση για τρία χρόνια από το Δημόσιο για τους ευάλωτους δανειολήπτες. Τα νομοθετήματα αυτά επιταχύνουν τη διαδικασία απονομής της δικαιοσύνης και αποσαφηνίζουν το πλαίσιο προστασίας της πρώτης κατοικίας, αντιμετωπίζοντας στη ρίζα του το πρόβλημα των «στρατηγικών κακοπληρωτών», ενώ παράλληλα διασφαλίζουν τον κοινωνικό χαρακτήρα των ρυθμίσεων. Θετική εξέλιξη στην προσπάθεια αντιμετώπισης του προβλήματος αποτελεί η δρομολόγηση από την Πολιτεία ενεργειών που συνδέονται με τη δημιουργία ενεργού δευτερογενούς αγοράς δανείων (Ν. 4354/2015). Στο πρόσφατο παρελθόν, πολλές χώρες που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν αντίστοιχο πρόβλημα με το ελληνικό όσον αφορά τα υψηλά ποσοστά των μη εξυπηρετούμενων δανείων προέκριναν τέτοιου είδους λύσεις, οι οποίες αποδείχθηκαν μάλιστα και επιτυχείς. Μέσω των επιπρόσθετων δυνατοτήτων διαχείρισης που θα δώσει η δημιουργία μιας τέτοιας αγοράς, εκτός από την εξυγίανση των ισολογισμών των τραπεζών και την απόκτηση πόρων που θα μπορούσαν να διοχετευθούν σε νέες πιστώσεις, η ανάπτυξη της αγοράς θα προσέλκυε ένα ευρύτερο φάσμα επενδυτών. Οι επενδυτές αυτοί θα μπορούσαν να βοηθήσουν παράλληλα, ενδεχομένως παρέχοντας χρηματοδότηση, στην αναδιάρθρωση επιχειρήσεων και γενικότερα θα συνέβαλλαν στη σταδιακή ανάπτυξη ενναλακτικών χρηματοδοτικών πηγών εκτός τραπεζικού συστήματος. Είναι προφανές ότι η ανάπτυξη μιας δευτερογενούς αγοράς δανείων απαιτεί και τη δημιουργία αυστηρού ρυθμιστικού πλαισίου αδειοδότησης και εποπτείας των εταιριών διαχείρισης ή/και μεταβίβασης απαιτήσεων από δάνεια σε καθυστέρηση. Στην κατεύθυνση αυτή και βάσει υποχρέωσης που απορρέει από το θεσμικό πλαίσιο, η Τράπεζα της Ελλάδος έχει επεξεργαστεί και έχει θέσει σε διαβούλευση σχέδιο Πράξης Εκτελεστικής Επιτροπής που περιγράφει τους όρους και τις προϋποθέσεις αδειοδότησης και λειτουργίας των εν λόγω επιχειρήσεων. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να επισημάνω ότι η Τράπεζα της Ελλάδος παρέχει συνδρομή στην κοινή προσπάθεια βάσει της στρατηγικής αυτής, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της. Ενδεικτικά: • Με την ΠΕΕ 54/2015 καθόρισε τον τρόπο προσδιορισμού της μέγιστης ικανότητας αποπληρωμής των δανειοληπτών και την αξία αναγκαστικής εκποίησης οικιστικού ακινήτου στο πλαίσιο της εφαρμογής του Ν. 4336/2015 για την προστασία της πρώτης κατοικίας. • Προχωρεί στη συγκρότηση συντονιστικού γραφείου και στην πρόσληψη εξωτερικού συμβούλου για την υποστήριξη της Ειδικής Γραμματείας για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, βάσει σχετικής απόφασης του ΚΥΣΟΙΠ, • Συμμετέχει στη διαμόρφωση συντονιστικού μηχανισμού για την αντιμετώπιση των οφειλετών με μεγάλα δημόσια και ιδιωτικά χρέη από κοινού με τα αρμόδια Υπουργεία και τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων. Είναι αυτονόητο ότι ο σχεδιασμός από μόνος του δεν εγγυάται επιτυχία. Πρέπει και οι τράπεζες να αναλάβουν πρωτοβουλίες και με αποφασιστικότητα να εφαρμόσουν το επιχειρησιακό τους σχέδιο με συγκεκριμένες δράσεις και χρονοδιαγράμματα για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Στο πλαίσιο αυτό οι τράπεζες πρέπει: • να δώσουν έμφαση σε ρυθμίσεις μακροπρόθεσμου χαρακτήρα, καθώς η τρέχουσα πρακτική βραχυπρόθεσμων ρυθμίσεων οδηγεί σε παράταση του προβλήματος, εγκυμονεί κινδύνους για τις τράπεζες και δεσμεύει πολύτιμους παραγωγικούς πόρους, • να αντιμετωπίσουν με συντονισμένο τρόπο τις περιπτώσεις των κοινών πιστούχων, ιδίως δε εκείνων με μεγάλα υπόλοιπα μη εξυπηρετούμενων δανείων, • να συνεισφέρουν τεχνογνωσία στην αναδιάρθρωση βιώσιμων επιχειρήσεων, με αλλαγές στη δομή, στον επιχειρηματικό σχεδιασμό και, όπου είναι αναγκαίο, στη διοίκηση των επιχειρήσεων, • να ενισχύσουν τις διαδικασίες εσωτερικού ελέγχου, ώστε να διασφαλίζουν την ίση μεταχείριση και τη διαφάνεια στην αντιμετώπιση των δανειοληπτών. Βέβαια, και οι επιχειρήσεις από την πλευρά τους, ιδίως δε εκείνες του τουριστικού κλάδου που είναι εξ ορισμού εξωστρεφείς επιχειρήσεις, οφείλουν να αναλάβουν πρωτοβουλίες ώστε να ενισχύσουν την κεφαλαιακή τους βάση, να αναδιοργανώσουν τις εταιρικές τους δομές και τις δραστηριότητές τους, να επιδιώξουν συνεργασίες, να προσανατολιστούν προς αγορές του εξωτερικού και να διαφοροποιήσουν τις πηγές χρηματοδότησής τους. Κλείνοντας, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι με την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης οι τράπεζες βρίσκονται πλέον σε σημαντικά καλύτερη θέση αφενός για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων και αφετέρου να υποστηρίξουν την παροχή χρηματοδότησης σε βιώσιμα επιχειρηματικά σχέδια. Στην κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να εξεταστούν όλες οι εναλλακτικές στρατηγικές και να αξιοποιηθεί η τεχνογνωσία την οποία διαθέτουν. Τα εργαλεία που θα χρησιμοποιήσουν είναι στη δική τους επιλογή. Παράλληλα πρέπει να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις επόμενες προκλήσεις, που είναι η βελτίωση της ρευστότητας και της κερδοφορίας τους. Μέσω της εξέλιξης αυτής οι επιχειρήσεις θα έχουν αυξημένη δυνατότητα προσφυγής στο τραπεζικό σύστημα με καλύτερους όρους χρηματοδότησης, βελτιώνοντας έτσι τόσο τους όρους βιωσιμότητάς τους όσο και τις προοπτικές ανάπτυξής τους. Έτσι, θα στηριχθεί ενεργά η ανάκαμψη της οικονομίας και θα διευκολυνθεί η προσπάθεια ενίσχυσης των εισοδημάτων και η καταπολέμηση της ανεργίας. Δεν υπάρχουν σήμερα τα περιθώρια για πισωγύρισμα και χαμένες ευκαιρίες. Πρέπει ως κοινωνία να αδράξουμε επιτέλους την ευκαιρία που δειλά έχουν αρχίσει να διαμορφώνουν οι νέες συνθήκες. Η Τράπεζα της Ελλάδος, όπως άλλωστε παγίως έκανε στο παρελθόν, θα συμβάλει, στο μέτρο των δυνατοτήτων και αρμοδιοτήτων της, στην προσπάθεια επιτυχούς ολοκλήρωσης της πρώτης αξιολόγησης και στην επακόλουθη ανάκαμψη της οικονομίας. Ο τουριστικός κλάδος έχει περίοπτη θέση στην προσπάθεια για την ανάταξη της οικονομίας. (1) Η πληροφόρηση αυτή παρέχεται από τα στοιχεία που υποβάλλουν τα πιστωτικά ιδρύματα βάσει της Πράξης Εκτελεστικής Επιτροπής (ΠΕΕ) 42/30.5.2014 της Τράπεζας της Ελλάδος, «Πλαίσιο εποπτικών υποχρεώσεων για τη διαχείριση των ανοιγμάτων σε καθυστέρηση και των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων», όπως τροποποιήθηκε με την ΠΕΕ 47/9.2.2015. (2) Απόφαση ΕΠΑΘ 116/1/25.8.2014 (ΦΕΚ Β’ 2289) και άρθρο 1 παρ. 2 και 4 του Ν. 4224/2013 (ΦΕΚ Α’ 288), όπως έχει τροποποιηθεί με το άρθρο 12 του N. 4281/2014 και συμπληρωθεί με το άρθρο 2 παράγραφος Α υποπαράγραφος Α.4 κεφάλαιο Β του Ν. 4336/2015 (ΦΕΚ Α’ 94). πηγή http://www.bankofgreece.gr/